Dört İddia: Teizmin İncelenmesi

İrenaeus, gökyüzündeki dört rüzgar ve yeryüzünün dört köşesi gibi dört İncil olması gerektiğini savunmuştur. Bu, günümüzde kabul gören dört İncil’i bir araya getiren ilk Hristiyan düşünür olarak bilinir ve kriterleri bunlardır. Ancak bu makalenin odak noktası İncil ve Hristiyanlık tarihi değildir. İrenaeus’tan sonra gelen dönemde, teistlerin dile getirdiği dört iddia göklere bakıldığında akla gelir. Bu iddialar, derinlemesine bir incelemeyi hak ediyor.

Ahlaki Temelin Sorgulanması

Teistler, inançsızları ahlaki bir temele sahip olmamakla eleştirirler. Oysa genel ahlaki standart, evrensel insanlık kavramına dayanır: Birbirimize bağımlı bir sosyal tür olarak empati yeteneğimiz ve birlikte yaşama zorunluluğumuz. Bir grubun haklarının kısıtlanmasının diğer grupların haklarını da tehlikeye atabileceği göz ardı edilmemelidir. Ahlaki bir duruş geliştirmek için gerçeklere, bilimsel verilere ve tarihsel bilgiye ihtiyaç duyulur.

Teizmde ise itaat önemli bir rol oynar. Güçlünün haklı olduğu düşüncesi hakimdir. Peki, otoriteye itaat, ahlaki bir temel olarak nasıl değerlendirilebilir? Toplumdaki kurallara, faydaları olduğu için uyulur ve yanlış veya zararlı görülen kuralların değiştirilmesi için çaba gösterilir. Kurallar, sırf otorite tarafından konulduğu için körü körüne uyulması gereken şeyler değildir. Ahlak, toplumsal destek ve uzlaşı ile şekillenir.

Teistler kendi tanrılarının özel olduğunu iddia ederler. Ancak bu, kanıtlanmamış bir varsayımdır. Tanrı’nın sonsuz, mükemmel veya adil bir varlık olduğu gibi tanımlamalar, asılsız iddialardır. Tanrı’nın ahlaki değerlerinin kaynağı da sorgulanabilir. Eğer bu değerlerin mantıklı temelleri varsa, tanrıya başvurmadan doğrudan bu temellere odaklanılabilir.

Kutsal metinlerde ve doğada gözlemlenen tanrısal ahlak, çoğu zaman kabul edilebilir olmaktan uzaktır. Ayrıca, inançsızlık nedeniyle sonsuz bir cezalandırma öngörülmesi, ahlaki açıdan sorgulanabilir bir durumdur. İncil’deki bazı anlatıların gerçek hayatta uygulanması, toplumsal düzeni bozabilir.

Farklı inanç sistemleri ve mezheplerin varlığı da dikkate değerdir. Seküler yönetimler öncesinde yaşanan din savaşları, dinin her zaman birleştirici bir güç olmadığını gösterir. Ahlaki değerlerin dine dayandırılması, inanç kaybı durumunda ne olur sorusunu akla getirir.

İnsanın Doğası ve Tanrıcılık İddiası

Modern bilim, yüce olana atfedilen güçleri araştırır. Ancak teist görüşe göre, tanrıların alanına müdahale etmek yıkıma yol açar. Paratoner, hastalıklara çare bulma, dünyayı birbirine bağlama, yoksulluğu azaltma, yaşam süresini uzatma gibi bilimsel gelişmeler, yıkım olarak mı değerlendirilmelidir? Bu gelişmeler, var olan sorunlara çözüm bulma amacı taşır.

Vahiy yerine araştırmanın tercih edilmesi, insanlık için önemli bir adımdır. Nesnellik, rasyonellik, test edilebilirlik, işbirliği ve şüphecilik gibi bilimsel değerler, önyargı, batıl inanç ve histeriye karşı bir koruma sağlar. Bilimsel ilerleme, insanlığı mağara devrinden uzay çağına taşımıştır.

Din, tarih boyunca toplumsal yaşamda etkili olmuştur. Ancak bilimsel gelişmelerin yokluğunda, modern teknolojinin din savaşlarında kullanılması olası senaryoları düşündürücüdür.

Hristiyanlığın Rasyonel Temelleri

Hristiyanlık inancına göre, Tanrı kendini kendisine feda ederek insanlığı kurtarmıştır. Bu anlatı, bazı soruları akla getirir. Yasak meyve, bilgi arayışı ve lanetlenme kavramları, rasyonel bir çerçevede nasıl değerlendirilebilir? Fedakarlık kavramı ve cehennem inancı, ahlaki açıdan tartışmalıdır.

Hastalıkların şeytani varlıklar tarafından neden olduğu inancı, modern tıp anlayışıyla çelişir. İnancın zehre karşı bağışıklık sağladığı iddiası da bilimsel olarak desteklenmemektedir. Hristiyanlık anlatısının daha önceki mitlere benzerliği de dikkat çekicidir. Kurtuluşun inanca bağlı olması, kanıt eksikliği nedeniyle sorgulanabilir.

İncil’deki bazı anlatıların barbarlık içerdiği ve çelişkiler barındırdığı söylenebilir. Farklı dinlerin ve mezheplerin varlığı, tek bir doğru yol olduğu iddiasını zayıflatır. Hristiyanlığın tarih boyunca şiddet ve zorlama ile yayılması da eleştiri konusudur.

Tanrı’nın acı ve felaketlere izin vermesi, sonsuz sevgi ve merhamet kavramıyla çelişebilir. Kusursuz bir varlığın hatalar yapması veya pişmanlık duyması da tartışmalıdır. Bilimsel kanıtlar yerine doğaüstü açıklamalara başvurmak, rasyonel bir yaklaşım değildir.

Yaratıcının Varlığı

Evrenin bir bilinç veya varlık olmadan, kendiliğinden var olma olasılığı göz önünde bulundurulmalıdır. Eğer karmaşık varlıkların bir yaratıcıya ihtiyacı varsa, Tanrı’yı kim yaratmıştır? Tanrı’nın yaratıcıya ihtiyaç duymadığı varsayılırsa, evren de aynı şekilde var olamamaz mı? Evrenin varlığı bilinen bir gerçektir ve Tanrı kavramından daha basit bir açıklamadır. Bilim, varoluşun evrimsel bir süreç olduğunu göstermektedir.

Tanrı’nın varlıkları yoktan var ettiği inancı, sanal parçacıkların ortaya çıkışı kadar açıklanamayabilir. Sanal parçacıkların varlığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Tanrı kavramı, karmaşıklığı açıklamak için kullanılırken, aslında daha fazla karmaşıklık getiriyor olabilir. Tanrı’nın ne olduğu sorusu da yanıtlanmamış bir sorudur.

Fizik, evrenin temel seviyede amaç veya hedef içermeyen kuantum alanlarından oluştuğunu öne sürer. Öte yandan din, belirli bir yaşam biçimini ve inancı öngörür. Bu iki bakış açısı arasındaki uyumsuzluk düşündürücüdür.

İlginç Bilgiler

• İrenaeus’un dört İncil’in kabulünde etkisi büyüktür.
• Seküler ahlak, insan doğasına ve akla dayanır.
• Bilimsel ilerlemeler, insanlık tarihini derinden etkilemiştir.
• Tanrı kavramı, kültürler arasında farklılık gösterir.
• Evrenin kökeni, hala araştırılan bir konudur.

Soru-Cevap

Ahlakın temeli nedir? Ahlakın temeli, insan doğası, akıl ve toplumsal refahtır.

Bilim ve din çatışır mı? Bilim ve din farklı sorulara yanıt arar. Bilim doğal dünyayı anlamaya çalışırken, din manevi değerler ve inançlarla ilgilenir.

Tanrı’nın varlığı kanıtlanabilir mi? Tanrı’nın varlığı bilimsel yöntemlerle kanıtlanamaz. İnanç, kişisel bir tercihtir.

Evren nasıl oluştu? Büyük Patlama teorisi, evrenin oluşumuna dair kabul gören bir bilimsel açıklamadır.

Dindar olmak için belirli bir dine inanmak gerekir mi? Dindarlık kişisel bir inanç ve değerler sistemidir ve belirli bir dine inanmayı şart koşmaz.

Kaynak: Britannica – Christianity