Kimya Nobel Ödülü Protein Sırlarını Çözen Bilim İnsanlarına Verildi!

Protein Araştırmalarında Çığır Açan Keşifler

David Baker, Demis Hassabis ve John M. Jumper, protein tasarımı ve tahmininde yaptıkları çalışmalarla 2024 Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Ödül tutarı olan 11 milyon İsveç Kronu’nun (yaklaşık 1 milyon ABD Doları) yarısı Baker’a, diğer yarısı ise Hassabis ve Jumper arasında paylaştırılacak.

Proteinlerin Yaşamdaki Temel Rolü

Proteinler sadece spor yapanların kas geliştirmesi için değil, yaşamın temel yapı taşları olarak önemli bir role sahiptir. Hormonlar, enzimler ve antikorlar protein yapısındadır. Vücudumuzdaki dokular proteinlerden oluşur ve yaşamsal işlevlerimizi yerine getirmemizi sağlar.

Yapay Zeka ve Protein Yapısı Tahmini

2003 yılında David Baker ve ekibi, daha önce görülmemiş tamamen yeni bir protein tasarlamayı başardı. Bu gelişme, ilaç geliştirme, aşı üretimi ve küçük sensörler gibi alanlarda yeni proteinlerin geliştirilmesine öncülük etti.

Google DeepMind ekibi, AlphaFold2 adlı yapay zeka modeliyle yaklaşık 200 milyon bilinen proteinin üç boyutlu yapısını tahmin etmeyi başardı. Bu model, antibiyotik direnciyle mücadeleden plastik parçalayan enzimlerin geliştirilmesine kadar birçok alanda kullanılıyor.

İlginç Bilgiler

• İnsan vücudunda 100.000’den fazla farklı protein bulunur
• Proteinler, sadece 20 farklı amino asitten oluşur
• AlphaFold2, iki milyon kullanıcı tarafından kullanılmıştır
• Protein yapısını anlamak için 50 yıl süren çalışmalar yapılmıştır
• Yeni protein tasarımları, kanser tedavisinde umut vaat ediyor

Sıkça Sorulan Sorular

Proteinler neden bu kadar önemlidir?
Proteinler, vücudumuzdaki tüm biyolojik süreçlerde rol oynar ve yaşamın devamı için vazgeçilmezdir. Hücre yapısından bağışıklık sistemine kadar her alanda görev alırlar.

AlphaFold2 nasıl çalışır?
AlphaFold2, yapay zeka ve derin öğrenme teknolojilerini kullanarak amino asit dizilimlerinden protein yapılarını tahmin eder. Sistem, milyonlarca protein yapısını analiz ederek öğrenmiştir.

Bu keşiflerin pratik uygulamaları nelerdir?
Bu keşifler, yeni ilaçların geliştirilmesi, hastalıkların tedavisi ve çevre sorunlarının çözümü gibi alanlarda kullanılmaktadır.

Kaynak: Nobel Vakfı Resmi Web Sitesi (www.nobelprize.org)
International Federation of Science (www.iflscience.com)