İş Sağlığı ve Güvenliği: Esas ve Temel Amaçlar Nelerdir?

İş sağlığı ve güvenliği, işyerlerinde çalışanlara sağlıklı çalışma ortamı sunmayı, olumsuz etkilerden korumayı, iş ile işçi arasındaki uyumu sağlamayı, riskleri en aza indirmeyi ve üretim verimini artırmayı amaçlayan bir disiplindir.

Kısacası, işyerlerinde faaliyet gösterilen iş nedeniyle oluşabilecek her türlü sağlık sorununu önlemeye yönelik çalışmaların tümüne verilen isimdir. İSG, sadece işyerleriyle sınırlı değil, dünya genelinde ücretli veya ücretsiz yapılan her türlü işi kapsar.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre İşveren Sorumlulukları:

• İşverenler, iş güvenliği önlemlerini sağlamak için işyerinde mühendis veya teknik eleman görevlendirmekle yükümlüdürler.
• İş güvenliği uzmanı, sektörel iş güvenliği uzmanlığı sertifikasına sahip olmalıdır.
• İş güvenliği tedbirleri, işyerinin niteliği ve tehlikelilik derecesine göre belirlenir.

İş sağlığı ve güvenliği, her meslekte ve yaşam alanında tüm insanların sağlığını korumayı hedefler. Bu kapsamlı çalışmalar, iş kazalarını önlemek, sağlık sorunlarını engellemek ve daha ergonomik bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla yapılır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Temel İlkeleri

İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların sağlığını korumak, iş kazalarını önlemek ve çalışma ortamını güvenli hale getirmek amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır. İşte bu temel ilkeler, iş sağlığı ve güvenliği alanında rehber niteliğindedir:

1. Koruyucu Hizmetler: İş sağlığı ve güvenliği, öncelikle çalışanların sağlığını korumayı amaçlar. Üretim ikinci plandadır.
2. Bütünsel Yaklaşım: İş sağlığı ve güvenliği, sadece fiziksel değil, aynı zamanda ruhsal ve sosyal yönden de çalışanların iyilik halini hedefler.
3. Risk Önleme Kültürü: İş yerlerinde riskleri azaltmak ve tehlikeleri önlemek için bütünsel bir yaklaşım benimsenmelidir.
4. İnsan Merkezli Bakış: İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların sağlığı ile ilgilidir. Üretim ve iş organizasyonu bu temel ilkenin altında yer alır.
5. Kaza Zinciri: Kazaların incelenmesi, beş temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana geldiğini gösterir. Bu beş temel faktöre “kaza zinciri” denir:

• İnsanın tabiat şartları karşısında zayıflığı
• Kişisel kusurlar (dikkatsizlik, pervasızlık, ihmal)
• Tehlikeli hareket ve tehlikeli durum
• Kaza olayı
• Yaralanma veya zarar

Bu ilkeler, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşturulması ve sürdürülmesi için gereklidir. Çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak, işletmenin ve üretimin güvenliğini sağlamak için bu temel ilkeleri benimsemeliyiz.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amaçları

İş sağlığı ve güvenliği, çalışma ortamlarında işçilerin sağlık ve güvenliklerini korumayı amaçlar. Bu kapsamda aşağıdaki temel hedeflere odaklanır:

1. Çalışan Güvenliği: İş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı çalışanları korumak. Bu, ruhsal ve bedensel bütünlüklerini sağlamayı amaçlar.
2. Üretim Güvenliği: İşletmelerde verimliliği artırmak için güvenli çalışma koşulları sağlamak. Bu, ekonomik açıdan önemlidir.
3. İşletme Güvenliği: İşyerlerindeki riskleri azaltmak, acil durumlar için planlama yapmak ve güvenli ekipman kullanımını sağlamak.

İş sağlığı ve güvenliği, her meslekte ve yaşam alanında tüm insanların sağlığını korumayı amaçlayan bir çalışmadır. Sağlıklı bir çalışma ortamı, çalışanların verimini artırırken sağlık harcamalarını da azaltır. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği, iş dünyasının vazgeçilmez bir parçasıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı ve Yasal Düzenlemeler

İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla düzenlenen yasal çerçeveyi içerir. İşte Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına dair önemli bilgiler:

1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: Bu kanun, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, mevcut koşulların iyileştirilmesi ve işveren ile çalışanların hak ve yükümlülüklerini düzenler.
2. Kapsam ve İstisnalar: Kanun, kamu ve özel sektöre ait tüm işyerlerine, işverenlere, çalışanlara ve çıraklara uygulanır. Ancak bazı faaliyetler ve kişiler bu kapsamın dışındadır. Örneğin, Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve istihbarat teşkilatının faaliyetleri bu istisnalara dahildir.
3. İş Kazası Tanımı: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaylar iş kazası olarak kabul edilir¹.
4. Yönetmelikler: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yönetmelikler de mevcuttur. Örneğin, “Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik” ve “Biolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik” gibi yönetmelikler işyerlerindeki uygulamaları düzenler.

Bu mevzuatlar, işyerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak için önemlidir ve işverenlerin bu kurallara uyması gerekmektedir. Daha fazla bilgi için resmi mevzuat kaynaklarına başvurabilirsiniz.

İş Kazalarını Önlemek İçin Alınacak Önlemler

İş kazaları, işçilerin bedenen veya ruhen etkilendiği olaylardır ve işyerlerinde birçok faktörden kaynaklanabilir. İşçilerin güvenliğini sağlamak için alınması gereken önlemler şunlardır:

1. Bilinçli Çalışma: İşçilerin bilinçsiz bir şekilde iş sürdürmesi, kazalara karşı korunaksız hale getirebilir. Dikkatli ve bilinçli çalışmak önemlidir.
2. Kişisel Koruyucu Donanımlar: İşçilerin kişisel koruyucu donanımları (örneğin, gözlük, başlık, gaz maskesi) kullanmaları gerekmektedir.
3. Çalışma Ortamının Düzeni: İşyerlerinin düzenli ve güvenli olması önemlidir. Temizlik, düzen ve işyeri düzenlemesi iş kazalarını azaltmada etkilidir.
4. Eğitim ve Bilinçlendirme: İşçilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmelidir. İşyeri hekimi, hemşiresi veya iş güvenliği uzmanı tarafından düzenlenen eğitimler işçilere sunulmalıdır.
5. Sağlık Durumu: İşçilerin hasta veya ruh hali işe elverişli değilse çalışmaması sağlanmalıdır.

Bu önlemler, iş kazalarını en aza indirmek için önemlidir. İşletmelerde bu faktörlere dikkat ederek işçi güvenliğini sağlamak, hem işçilerin sağlığını korur hem de iş verimini artırır.

İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenin Sorumlulukları

İş sağlığı ve güvenliği, güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için işverenlerin önemli bir sorumluluğudur. İş kazaları sadece çalışanlara zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda işveren için de kayıp iş gücü ve artan maliyetler anlamına gelir. İşverenler, iş sağlığı ve güvenliği konusunda yasal mevzuata uygun olarak aşağıdaki sorumlulukları yerine getirmelidir:

1. Çalışanların Sağlığını ve Güvenliğini Sağlama: İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu, mesleki riskleri önlemek, eğitim ve bilgi vermek, gerekli organizasyonu yapmak ve uygun araç ve gereçleri sağlamak anlamına gelir.
2. Tedbirleri İzleme ve Denetleme: İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukları giderir.
3. Çalışan Seçiminde Sağlık ve Güvenlik Dikkate Alınmalı: İşveren, çalışana görev verirken sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önünde bulundurmalıdır.
4. Tehlikeli Alanlarda Tedbir Almak: Çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli önlemleri almalıdır.
5. Hizmet Alınan Uzmanlar ve Kuruluşlar: İşveren, iş sağlığı ve güvenliği alanında hizmet alınan uzman kişi ve kuruluşlardan sorumludur.
6. Maliyeti Çalışanlara Yansıtamaz: İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
7. Çalışanların Hakları Kısıtlanamaz: Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında yetkili makama başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.

İşverenler, bu sorumlulukları yerine getirerek güvenli bir işyeri oluşturmalı ve çalışanların sağlığını korumalıdır.